Arme Amerikanen

Een belangrijk uitgangspunt in het belastingrecht is “wie” belasting moet betalen (het belastingsubject). Daarin zijn twee stromingen. Sommige landen (waaronder Nederland) gaan uit van de woonplaats (domicilie), terwijl anderen, zoals bijvoorbeeld de Verenigde Staten uitgaan van de nationaliteit.

Een Amerikaan die in Nederland woont, is dus door zijn nationaliteit verplicht in de Verenigde Staten belasting te betalen, terwijl hij op grond van zijn woonplaats ook in Nederland belasting verschuldigd is. Om dubbele heffing te voorkomen is er een belastingverdrag. Daar staat in dat de Verenigde Staten geen belasting mag heffen over inkomsten of vermogen dat al in de Nederlandse belastingheffing is betrokken.

Voor bestanddelen van het inkomen die niet in Nederland worden belast, kan de Amerikaanse belastinginspecteur echter gewoon een aanslag opleggen aan een in Nederland wonende Amerikaan. Een voorbeeld is de spaarhypotheek. De uitkering daarvan is in Nederland onbelast, maar over de uitkering is wel Amerikaanse belasting verschuldigd.

Tot voor een aantal jaren terug was dat niet zo’n probleem. De Amerikaanse belastingdienst had weinig zicht op wat er in Nederland gebeurde. Belastingheffing in dit soort situaties was dus vooral theorie en weinig praktijk. In het kader van het tegengaan van belastingontduiking zijn echter de regels inmiddels flink aangescherpt. Hoewel je wellicht enige sympathie kunt opbrengen voor de arme Amerikaan die geconfronteerd wordt met deze extra belastingheffing, is er in essentie immers “gewoon” sprake van ontduiking van (Amerikaanse) belasting.

Banken zijn – op straffe van miljoenenboetes – verplicht om belastingontwijking tegen te gaan. Zij moeten dus transacties van klanten met een Amerikaanse nationaliteit monitoren en indien van toepassing, rapporteren aan de belastingdienst. Dat gaat zelfs zo ver dat banken geen rekeningen meer openen voor klanten met de Amerikaanse nationaliteit als die niet over een Amerikaans belastingidentificatienummer beschikken (dat is immers een aanwijzing van ontduiking van de Amerikaanse belasting).

Je zou kunnen zeggen dat deze arme Amerikanen dan maar “gewoon” hun Amerikaanse nationaliteit moeten opgeven als ze bijvoorbeeld ook de Nederlandse nationaliteit hebben. Dat kost echter kennelijk veel tijd en geld (meer dan 2.000 dollar). Bovendien kan de Amerikaanse belastingdienst nog een naheffingsaanslag sturen voor de belasting over de laatste 5 jaar.