Belastingontwijking

Belastingontwijking is op zich legaal en moet worden onderscheiden van belastingontduiking (illegaal). Maar hoewel legaal wordt steeds vaker de vraag gesteld of belastingontwijking moreel en ethisch wel door de beugel kan.

Bij belastingontwijking denken we al snel aan schimmige constructies waarbij inkomsten en vermogens via bekende belastingparadijzen als de Caymaneilanden of de Seychellen lopen, om zo effectieve belastingheffing te ontlopen of in elk geval aanzienlijk te verminderen. Dit soort constructies zal vrijwel iedereen verwerpelijk vinden. 

Maar de term belastingontwijking omvat meer. Dichter bij huis zien we dat half Nederland inmiddels gaat tanken in België of Duitsland omdat de benzine daar euro’s goedkoper is. Strikt genomen is dit ook een vorm van belastingontwijking. Immers de enige reden waarom er in het buitenland getankt wordt is dat de belastingheffing op de brandstof daar veel lager is. De hogere Nederlandse heffing wordt zo effectief ontdoken. Toch vindt bijna niemand dit moreel of ethisch verwerpelijk.

Tussen deze twee uitersten zit een groot grijs gebied, waarvan sommigen eerder van mening zijn dat een bepaalde vorm van belastingontwijking moreel of ethisch verwerpelijk is dan anderen. Soms stimuleert de belastingwetgever bewust belastingontwijking. Denk bijvoorbeeld aan de fiscale bevoordeling van elektrische auto’s. Bedoeld om meer mensen aan het elektrisch rijden te krijgen, maar toen bleek dat vooral bezitters van dure auto’s (Tesla) hiervan profiteerden schreeuwden dezelfde politici moord en brand. 

Dat schetst het probleem met een open norm zoals de belastingontwijking. Wie bepaald immers wat ethisch of moreel verwerpelijk is? Dat begint met een fundamentele discussie over wat een eerlijke belastingheffing is. Die behoort volgens mij bij de politiek thuis. De politiek kan wetgeving maken waarmee verwerpelijk geachte belastingontwijking effectief kan worden bestreden. De politiek stelt de norm en de grenzen. 

Alleen dan kan er een einde komen aan de discussie over belastingontwijking. Als immers de politiek vaststelt wat een eerlijke belastingheffing is en de wetgeving overeenkomstig inricht, blijft iedereen die zich aan de wet houdt ook binnen de morele kaders. Dat moet dan wel internationaal worden aangepakt. Als ieder land blijft vasthouden aan zijn eigen gelijk en zijn eigen belastingwetten zullen de belastingplichtigen blijven tanken waar de belasting het laagst is en de constructies met belastingparadijzen blijven bestaan.