De zwarte lijst

Wie gedacht had dat de kinderopvangtoeslagaffaire bij de Belastingdienst op zichzelf stond moet ik teleurstellen. Er is meer aan de hand bij de Belastingdienst. Onlangs werd bekend dat er een zwarte lijst circuleert binnen de Belastingdienst. Een informele lijst waar belastingambtenaren belastingplichtigen op konden vermelden. Een aantal belastingplichtigen heeft inmiddels een brief gehad dat zij op deze lijst voorkomen, maar er is nog veel onduidelijk.

Allereerst geeft de dienst aan dat er vermoedelijk meer personen op de lijst voorkomen dan die nu zijn geïnformeerd. Daarnaast is niet duidelijk wie de betreffende belastingplichten op de lijst heeft gezet en wat de reden is geweest. Bovendien is niet duidelijk of en wat voor gevolgen deze lijst heeft gehad bijvoorbeeld bij het opleggen van belastingaanslagen.

Nu ben ik er helemaal voor dat de Belastingdienst risicogericht controleert, iemand die meerdere keren onjuiste aangiften heeft gedaan verdient natuurlijk meer aandacht. De vaststelling van dit risicoprofiel dient dan echter wel objectief en transparant te gebeuren en daar schort het hier aan.

Het gebrek aan transparantie is een structureel probleem van de Belastingdienst. We zagen het in de toeslagenaffaire, waar belastingplichtigen keer op keer dossiers toegezonden kregen die grotendeels zwartgelakt waren zodat de tekst niet te lezen was. Ook bij de rechter beroept de Belastingdienst zich regelmatig op geheimhouding, bijvoorbeeld in het belang van de controlestrategie of in verband met de persoonlijke levenssfeer van ambtenaren, klikkers of belastingplichtigen.

De tentakels van de Belastingdienst strekken zich uit over de gehele samenleving, iedereen betaald immers belasting. De Belastingdienst is voorts toegerust met verregaande bevoegdheden om informatie te verkrijgen en te verwerken, aanslagen en boeten op te leggen. Zij kan deze rol enkel vervullen als ze zelf onkreukbaar en transparant is en dat blijkt keer op keer niet het geval.

De belastingplichtigen op de zwarte lijst krijgen te zijner tijd de mogelijkheid om hun dossier in te zien. De vraag is of dat meer is dan de enkel aantekening dat de belastingplichtige op de zwarte lijst voorkomt en of dat ook daadwerkelijk alles boven water komt. Bij de toeslagenaffaire blijkt immers dat de Belastingdienst telkens bewust of onbewust informatie achterhoudt. Het laatste woord hierover is dan ook nog niet gezegd.