Vermogensverschuiving op het sterfbed
1 mei 2024
Onlangs heeft de Hoge Raad een langverwachte uitspraak gedaan. Het ging over een koppel dat al meer dan 30 jaar samen was. Kennelijk was de man vermogend; laten we ervan uitgaan dat zijn vermogen 10 miljoen euro is. De vrouw heeft in ons voorbeeld voor het gemak geen vermogen.
De man was ernstig ziek en wilde zijn gehele vermogen nalaten aan zijn partner, maar daar hing een flink prijskaartje aan. Als je telt met een tarief van 20%, dan is er in ons voorbeeld 2 miljoen euro erfbelasting verschuldigd. Om onder deze belasting uit te komen, besloten de man en vrouw na 30 jaar toch maar te trouwen. Door te trouwen in gemeenschap van goederen viel het vermogen van de man en van de vrouw in de huwelijksgemeenschap, waar ieder recht heeft op de helft. Daarmee was de vrouw dus “ineens” 5 miljoen rijker geworden.
Daar lieten ze het niet bij. Ze maakte namelijk huwelijkse voorwaarden waarin stond dat de man gerechtigd was tot 10% van het huwelijkse vermogen en de vrouw tot 90% van het vermogen. Daarmee was de vrouw dus eigenaar geworden van 9 miljoen euro en hoefde er bij het overlijden van de man slechts erfbelasting betaald te worden over 1 miljoen euro, dus 200.000 euro erfbelasting in plaats van 2 miljoen euro.
De Hoge Raad heeft deze “truc” goedgekeurd. Ze verwees naar een oude uitspraak waarin ze al had beslist dat bij de inbreng in een huwelijksgemeenschap er geen sprake is van een voltooide vermogensoverdracht. Er is feitelijk sprake van een kanscontract. Ondanks dat de man ziek was, had de vrouw namelijk ook eerst kunnen overlijden. De man had dan erfbelasting moeten betalen over het vermogen wat hij zelf in de gemeenschap had ingebracht.
In deze casus was de man kennelijk ernstig ziek, maar op het moment van het aangaan van de huwelijkse voorwaarden nog niet terminaal. Er was dan nog steeds sprake van een kanscontract. Als de kans dat de vrouw eerder overlijdt dan de man zo klein dat die feitelijk verwaarloosbaar is, bijvoorbeeld wanneer de huwelijkse voorwaarden letterlijk op het sterfbed worden opgemaakt, dan zal de Hoge Raad waarschijnlijk tot een andere beslissing komen.
