Verplichte AOV voor zzp’ers loopt vertraging op

Het kabinet werkt aan een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zzp’ers, maar de invoering hiervan loopt forse vertraging op. Het oorspronkelijke wetsvoorstel blijkt onuitvoerbaar en de vormgeving van het wetsvoorstel wordt daarom aangepast. De nieuwe plannen worden op z’n vroegst pas na de zomer van 2025 ingediend, terwijl de daadwerkelijke invoering mogelijk pas na 2030 volgt.

Waarom een verplichte AOV?

Zelfstandigen zonder AOV lopen grote financiële risico’s bij langdurige ziekte, omdat zij hun inkomsten vaak volledig zien wegvallen. Hoewel sommige zzp’ers zelf voorzieningen treffen, blijft een groot deel onverzekerd. Dit komt door hoge premies, uitsluiting vanwege leeftijd of gezondheidsredenen of simpelweg omdat men de noodzaak niet ziet. Het kabinet wil zzp’ers met de verplichte verzekering beter beschermen en tegelijkertijd de druk op sociale voorzieningen verminderen.

Kritiek en knelpunten

Het wetsvoorstel stuit op veel weerstand, zowel vanuit de samenleving als van uitvoeringsorganisaties zoals de Belastingdienst en het UWV. De belangrijkste bezwaren zijn:

1. Onzekerheid over premiehoogte: de premie is gebaseerd op ‘winst uit onderneming’, maar omdat deze jaarlijks fluctueert, zorgt dit voor onvoorspelbare kosten voor zzp’ers. Bovendien stelt de Belastingdienst de winst vaak pas jaren later vast, wat kan leiden tot naheffingen.
2. Uitvoeringsproblemen: zowel de Belastingdienst als het UWV kampen met capaciteitsproblemen. Het UWV stelt dat uitvoering voor 2030 onhaalbaar is, mede door personeelstekorten en de verwachte uitstroom van medewerkers.
3. Complexiteit: wisselende verzekeringsplichten, bijvoorbeeld door veranderingen in de ondernemersstatus, vergroten de administratieve druk. Want in de huidige arbeidsmarkt zijn werkenden soms in loondienst, dan weer een tijd aan het werk als zelfstandige en hebben tussendoor wellicht even geen betaald werk. Dat is enorm lastig is voor de premiebepaling, de uitvoering en eventuele uitkering van de AOV.

Gevolgen 

Als de wet niet vóór 2030 wordt ingevoerd, riskeert Nederland een korting van maximaal 1,2 miljard euro op Europese subsidies. Dit komt doordat de AOV-hervorming een voorwaarde is voor financiering uit het Europese Coronaherstelfonds. 

Ondanks de kritiek blijft het kabinet vasthouden aan de noodzaak van de verplichte AOV. Sociale partners en zzp-organisaties blijven betrokken bij de herziening van het wetsvoorstel. Na de zomer van 2025 wordt een nieuwe versie verwacht, met meer aandacht voor uitvoerbaarheid en betaalbaarheid.